Column: From Paris
Lumière! Le cinéma inventé เป็นชื่อนิทรรศการที่จัดขึ้นที่กรองด์ ปาเลส์ (Grand Palais) ในฤดูใบไม้ผลิ 2015 ที่จัดขึ้นในโอกาสที่การภาพยนตร์ฝรั่งเศสเวียนมาครบ 120 ปี มิใช่นิทรรศการเกี่ยวกับ “แสง” อันเป็นคำแปลของ lumière แต่เป็นเรื่องราวของพี่น้องตระกูลลูมีแอร์ (Lumière) ผู้ให้กำเนิดการภาพยนตร์ของฝรั่งเศส
เคยคิดว่าพี่น้องลูมีแอร์เป็นผู้คิดค้นการถ่ายทำภาพยนตร์เป็นคนแรกของโลก แต่เป็นความเข้าใจผิดทั้งเพ เพราะผู้ให้กำเนิดจริงๆ คือ โธมัส เอดิสัน (Thomas Edison) ชาวอเมริกันในฝรั่งเศส พี่น้องตระกูลลูมีแอร์ ซึ่งเรียกว่า Frères Lumière อันมีโอกุสต์ (Auguste) และหลุยส์ ลูมีแอร์ (Louis Lumière) เป็นผู้ริเริ่ม
ภาพยนตร์เรื่องแรกของฝรั่งเศสถ่ายทำเมื่อวันที่ 19 มีนาคม 1895 และนำมาฉายที่ปารีสอีกสามวันต่อมา ต่อเมื่อวันที่ 28 ธันวาคม 1895 จึงนำไปฉายในห้อง Salon indien ของ Grand Café ซึ่งปัจจุบันคือ Hôtel Scribe ถนน boulevard des Capucines ชื่อ La sortie de l’usine Lumière à Lyon และภาพยนตร์อื่นๆ รวม 10 เรื่อง ผู้ชมมีเพียง 33 คน ซึ่งต้องเสียเงินเข้าชม ทุกคนต่างแปลกใจที่เห็นภาพเคลื่อนไหวและอยากซื้อเครื่องถ่ายหนัง และนับตั้งแต่ปี 1896 ผลงานของหลุยส์ ลูมีแอร์ก็แพร่หลายไปทั่วโลก เขาส่งคนไปถ่ายทำเรื่องราวของประเทศต่างๆ ออสเตรีย–ฮังการี ออสเตรเลีย เม็กซิโก สหรัฐอเมริกา ญี่ปุ่น อินโดจีน เป็นต้น กล้องถ่ายหนังของหลุยส์ ลูมีแอร์หนักเพียง 5 กก. ในขณะที่เครื่อง kinétoscope ของโธมัส เอดิสันหนักกว่าเป็นสิบเท่า
อองต็วน ลูมีแอร์ (Antoine Lumière) เป็นเจ้าของสตูดิโอถ่ายรูปที่เมืองลิอง (Lyon) ในปี 1894 ได้ไปเที่ยวสวนสนุก และได้เห็นเครื่อง kinétoscope ของโธมัส เอดิสัน ซึ่งฉายหนังชมได้ทีละคน ประกอบกับได้เห็นภาพยนตร์การ์ตูนของเอมีล เรย์โนด์ (Emile Reynaud) ซึ่งฉายที่ Théâtre optique จึงคิดว่าน่าจะประดิษฐ์เครื่องมือที่นำภาพเคลื่อนไหวสู่จอใหญ่ จึงหนุนให้ลูกชายทั้งสองคือโอกุสต์และหลุยส์ให้คิดค้นเครื่องมือสำหรับถ่ายหนัง ซึ่งก่อนหน้านี้มีหลายรูปแบบและพัฒนาจนเป็นกล้องถ่ายหนังของพี่น้องลูมีแอร์ หนังเรื่องแรกถ่ายทำในโรงงานที่ Monplaisir ในเมืองลิอง
พี่น้องลูมีแอร์นำภาพยนตร์ไปฉายที่งานเอ็กซ์โปนานาชาติที่ปารีสในปี 1900 ด้วยจอขนาด 16เมตร สูง 21 เมตร เป็นข่าวไปทั่วโลก
นิทรรศการที่กรองด์ปาเลส์รวบรวมตัวละครทุกคนที่ทำให้เกิดโลกภาพยนตร์ เครื่องมือทุกชนิด และทุกสถานที่ที่เป็นแหล่งกำเนิดของภาพยนตร์ จอเล็กๆ ฉายภาพยนตร์ 1,422 เรื่องที่พี่น้องลูมีแอร์ถ่ายทำระหว่างปี 1895-1905 การถ่ายภาพ 360 องศา ภาพนูนสูงโดยต้องสวมแว่นตาที่หลุยส์ ลูมีแอร์เป็นผู้ประดิษฐ์ในปี 1935 หรือภาพยนตร์ 3D ที่ไม่ต้องสวมแว่นตา การคิดค้นถ่ายรูปสีอันเป็นผลงานของหลุยส์ ลูมีแอร์ จากภาพยนตร์ 16 มม. เป็น 35 มม. และพัฒนาจนอย่างที่เป็นในปัจจุบัน
นิทรรศการนำภาพยนตร์ของผู้สร้างร่วมสมัยมาแสดงด้วย
นิทรรศการคู่ขนานจัดที่ CentQuatre ชื่อ120 ans de cinéma: Gaumont depuis que le cinéma existe
L Gaumont & Compagnie เป็นบริษัทผลิตและจำหน่ายภาพยนตร์ที่เก่าแก่ที่สุดในโลก ก่อตั้งในปี 1895 โดยเลอง โกมงต์ (Léon Gaumont) โดยซื้อกิจการ Comptoir général de photographie แรกทีเดียวผลิตกล้องส่องทางไกลและอุปกรณ์ฉายภาพยนตร์ เมื่อเกิดการถ่ายหนัง เลอง โกมงต์จึงเริ่มผลิตหนังเพื่อเสริมการขายเครื่องฉายหนัง แรกทีเดียวเป็นหนังเกี่ยวกับธรรมชาติ เรื่องแรกชื่อ Boulogne-sur-Merในปี 1900 เลอง โกมงต์นำเครื่องฉายหนังพร้อมเครื่องเสียงไปแสดงที่งานเอ็กซ์โปนานาชาติ โดยใช้ดอกมาร์เกอริต (marguerite) เป็นโลโก
L Gaumont & Compagnie เปลี่ยนชื่อเป็น Société des établissements Gaumont ในปี 1906 จากการขายหนังเปลี่ยนมาให้เช่าด้วย แล้วเปิดโรงภาพยนตร์แห่งแรกในปี 1911 ชื่อ Gaumont Palace
เมื่อเกิดสงครามโลกครั้งที่ 1 ธุรกิจหยุดชะงัก หลังสงครามอเมริกาพัฒนาธุรกิจภาพยนตร์ เกิดฮอลลีวู้ด โกมงต์จึงเสียส่วนแบ่งตลาดไป เมื่อหลุยส์ เฟยยาด (Louis Feuillade) ผู้สร้างภาพยนตร์ของโกมงต์ถึงแก่กรรม บริษัทเลิกผลิตภาพยนตร์ หันมาให้ความสนใจด้านเทคนิค เซ็นสัญญาจัดจำหน่ายกับบริษัท Metro Goldwyn-Mayor ในทศวรรษ 1930 ภาพยนตร์พูดเข้ามาแทนที่หนังเงียบ โกมงต์จึงผลิตหนังตลก
โกมงต์เปลี่ยนเจ้าของ แล้วรวมกิจการกับบริษัทผลิตหนังของ Eclair กลายเป็นบริษัทผลิตและจำหน่ายภาพยนตร์ที่ใหญ่ที่สุดในฝรั่งเศส
นิทรรศการ 120 ans de cinéma: Gaumont depuis que le cinéma existe นำอุปกรณ์ เครื่องแต่งกาย ภาพเขียน จดหมาย ฟิล์มภาพยนตร์มาแสดง โดยขอยืมจากพิพิธภัณฑ์โกมงต์ (Musée Gaumont) ที่เนยยี (Neuilly) จึงได้เห็นภาพยนตร์หลากหลาย Fantômas – A l’ombre de la guillotine ของหลุยส์ เฟยยาดในปี 1913 จนถึง Intouchables ในปัจจุบัน
มีการนำภาพยนตร์เรื่องต่างๆ มาฉายและภาพนักแสดง อีกทั้งกล้องที่นักสร้างภาพยนตร์ร่วมสมัยใช้
