บริบทใหม่

 

การเดินทางของชีวิต กำลังจะเปลี่ยนผ่านเข้าสู่หลักไมล์ใหม่อีกครั้ง ในช่วงส่งท้ายปีเก่า-ต้อนรับปีใหม่ ซึ่งคงสร้างแรงบันดาลใจและการกำหนดนิยามสำหรับการดำเนินชีวิตในรอบปีถัดไปไม่น้อย

 

สังคมญี่ปุ่นซึ่งเพิ่งผ่านการเลือกตั้งครั้งใหม่ไปเมื่อกลางเดือนธันวาคมที่ผ่านมา โดย Shinzo Abe และพลพรรคเสรีประชาธิปไตย (LDP: Liberal Democratic Party) ของเขาสามารถกลับมาครองที่นั่งในสภาเพื่อเดินหน้า  Abenomics กำลังได้รับการประเมินครั้งใหม่ว่าจะเป็นเพียงมายาภาพที่ถูกสร้างขึ้นหรือเป็นรูปธรรมแห่งการหลุดพ้นจากภาวะเศรษฐกิจถดถอยที่ยาวนานกันแน่

 

ปรากฏการณ์ทางสังคมของญี่ปุ่นนับจากนี้จึงอยู่ในช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อของบริบทใหม่ ที่ทับท่วมด้วยความคาดหวัง และ Shinzo Abe คงต้องตระหนักอย่างมั่นคงว่า “ไม่มีผู้ใดสะดุดภูเขาที่สูงใหญ่จนหกล้ม หากแต่สะดุดหินก้อนเล็กๆ จนหัวคะมำ”

 

เพราะนับจากนี้ การดำเนินกิจกรรมตามนโยบายของ Abenomics จะถูกตั้งคำถามถึงความเหมาะสมและความโปร่งใส โดยเฉพาะในมิติของการคอร์รัปชั่น ซึ่งดูเหมือนจะเป็นมะเร็งร้ายในทุกสังคมที่พยายามบอกกล่าวถึงความดีที่เหนือจริงเสมอ

 

สังคมญี่ปุ่นกำลังก้าวสู่บริบทใหม่ทางเศรษฐกิจจากความพยายามรื้อสร้างตามยุทธศาสตร์การพัฒนาแบบ Abenomics ซึ่งในด้านหนึ่งก็คือการส่งออกความเป็นญี่ปุ่นให้แผ่ซ่านและกลายเป็นสินค้าระดับนำให้ประชาชนนานาชาติได้เลือกเสพรับ

 

แนวทางดังกล่าวสะท้อนมิติของการเป็น creativity society ที่พร้อมจะสอดแทรกลักษณะเฉพาะแบบญี่ปุ่น (Japanese uniqueness) ที่จะก่อรูปเป็นสินค้าเชิงวัฒนธรรมที่สามารถสร้างมูลค่าเพิ่มได้อย่างเป็นกอบเป็นกำ และยังกระตุ้นให้เกิดสำนึกแห่งความเป็นชาติของญี่ปุ่น ที่ดำเนินควบคู่กับความพยายามที่จะปลูกฝังและสร้างให้เกิดแนวความคิดชาตินิยมในหมู่เยาวชนญี่ปุ่นด้วย

 

ความพยายามที่จะมุ่งเน้นให้ประชาชนซึ่งเผชิญอยู่กับเศรษฐกิจที่ถดถอยมายาวนานให้มีสำนึกรักและภาคภูมิใจในความเป็นญี่ปุ่นนี้เอง ที่ทำให้ Shinzo Abe นักการเมืองแนวอนุรักษ์และชาตินิยม ได้รับการประเมินด้วยสายตาที่เคลือบแคลง ว่าจะนำพาความสัมพันธ์กับประเทศเพื่อนบ้านทั้งเกาหลี และมหาอำนาจอย่างจีนไปในทิศทางใด

 

ทรัพยากรทางความคิดและการผลิตของญี่ปุ่น อาจเป็นจุดเด่นและความแข็งแกร่งของญี่ปุ่น ที่ทำให้สินค้าดีที่ไม่มีแบรนด์หรือ MUJI (Mujirushi Ryohin) จากญี่ปุ่น ที่ดำเนินภายใต้แนวความคิดที่เน้นการ “สร้างสรรค์อย่างไม่ปรุงแต่ง” ซึ่งห้อมล้อมอยู่ด้วยอรรถประโยชน์ คุณภาพ ราคาไม่แพง และการไม่ติดยึดกับแบรนด์ 

 

รวมถึง Uniqlo ที่มีแนวความคิดที่จะจำหน่ายเสื้อผ้าที่มีลักษณะเฉพาะ (unique) และราคาไม่แพง (low price) กลายเป็นสินค้ายอดนิยมของผู้บริโภคทั่วโลก

 

ความสำเร็จของทั้งมิติของ MUJI และ Uniqlo อยู่ที่การสร้างสรรค์ให้สินค้าที่ดูเรียบง่ายของพวกเขามีมิติในเชิงวัฒนธรรม มีเรื่องราวและมีดีไซน์ ซึ่งพัฒนาการของทั้ง MUJI และ Uniqlo ย่อมไม่ใช่เรื่องบังเอิญ หากแต่เป็นผลผลิตของทัศนะและวิสัยทัศน์ ที่สั่งสมและประเมินคุณค่าผ่านประสบการณ์ทางธุรกิจ

 

และดูเหมือนว่าทั้ง 2 องค์กรนี้จะเป็นต้นแบบในการผลักดันมิติว่าด้วย “The Only One” ที่มีความพิเศษเฉพาะแบบ unique ซึ่งมีพื้นฐานมาจากรากทางวัฒนธรรมของญี่ปุ่นที่ประกอบส่วนให้ผลิตภัณฑ์จากญี่ปุ่นโดดเด่นมีเอกลักษณ์ทั้งในมิติของการออกแบบและเทคโนโลยีการผลิต

 

บริบทของสังคมญี่ปุ่นนับจากนี้จึงมีความน่าสนใจและชวนให้ติดตามอย่างยิ่งว่า จะก้าวเดินไปอย่างไร ซึ่งผู้ที่สนใจคงสามารถติดตามปรากฏการณ์ความเป็นไปเหล่านี้ได้จากข่าวสารและข้อมูลซึ่งคงจะทยอยออกมาให้เห็นเป็นรูปธรรมในไม่ช้า

 

กระนั้นก็ดี กระบวนการในการนำพาให้สังคม เศรษฐกิจและการเมืองญี่ปุ่น กลับมาอยู่ในภาวะที่แข็งแรงพอที่จะรุกรบไปในพื้นที่ต่างๆ ของโลกอาจจะยังไม่ใช่สิ่งที่เกิดขึ้นเร็วนัก แม้ว่าในความเป็นจริง ภัตตาคาร อาหารญี่ปุ่น และสินค้าในเชิงวัฒนธรรมจากญี่ปุ่นจะเข้าครอบครองความนิยมไปในหลายพื้นที่แล้วก็ตาม

 

ในฐานะที่เป็นผู้เฝ้ามองและเป็นผู้เขียน Japanorama ยังคงติดตามความเป็นไปของสังคมญี่ปุ่นอย่างจดจ่อและหวังว่าแนวทางของ Abenomics จะสามารถผลักดันพัฒนาการทางเศรษฐกิจให้กลับมาสู่ภาวะฟื้นตัวที่ยั่งยืนได้ในอนาคต

 

สำหรับผู้เขียนซึ่งได้รับใช้ท่านผู้อ่านผ่าน Japanorama มาอย่างต่อเนื่องรวมความได้ 42 ตอนในฉบับนี้ขอกล่าวคำว่า “สุขสันต์วันปีใหม่” และ “ขอขอบคุณท่านผู้อ่านทุกท่าน” ที่ได้ให้เกียรติติดตามผลงานใน Japanorama มาโดยตลอด

 

โดยนับตั้งแต่ต้นปี 2015 เป็นต้นไป ผู้เขียนซึ่งมีภารกิจในบริบทใหม่ ขออนุญาตนำพาท่านผู้อ่านหลีกหนีจากภาคพื้นเอเชียตะวันออกไกลอย่างญี่ปุ่น ไปสู่เนื้อหาและมิติมุมมองว่าด้วยดินแดนในเอเชียใต้ และเรื่องราวของศรีลังกา ผ่านคอลัมน์ AYUBOWAN

 

หวังเป็นอย่างยิ่งว่าท่านผู้อ่านจะให้ความอนุเคราะห์ติดตามงานเขียนชุด AYUBOWAN ต่อไปนะคะ