ศ. นพ.สุทธิพันธ์ จิตพิมลมาศ ผู้อำนวยการสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.) ภายใต้กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม เป็นประธานเปิดการประชุมหน่วยงานและภาคีที่เกี่ยวข้องด้านการพัฒนาการท่องเที่ยวเพื่อรับฟังแนวคิดและสรุปการดำเนินงานเพื่อการขยายผลการพัฒนาการท่องเที่ยววิถีคลองในประเทศไทย ภายใต้โครงการวิจัย “การศึกษาศักยภาพการท่องเที่ยววิถีคลองในประเทศไทยและขยายผลการศึกษาวิจัย” ณ โรงแรมเซ็นทาราแกรนด์ เซ็นทรัลลาดพร้าว กรุงเทพฯ
ทั้งนี้ โครงการวิจัยได้ศึกษาศักยภาพของแม่น้ำลำคลองในประเทศไทยรวม 25 ลุ่มน้ำ เพื่อสำรวจทรัพยากรธรรมชาติ วิเคราะห์และประเมินศักยภาพของวิถีคลอง เพื่อจัดทำฐานข้อมูลและเสนอแนวทางการพัฒนาการท่องเที่ยววิถีคลองที่สอดคล้องกับยุทธศาสตร์การท่องเที่ยวของประเทศ โดยได้รับการสนับสนุนจาก สกสว. ภายใต้ความร่วมมือของหน่วยงานและนักวิจัยจากหลายมหาวิทยาลัย ซึ่งผู้อำนวยการ สกสว. คาดหวังว่าการประชุมในครั้งนี้จะได้รับข้อเสนอแนะเพื่อปรับปรุงโครงการวิจัยและขยายผลต่อยอด สู่การพลิกโฉมการท่องเที่ยววิถีคลองตามวิสัยทัศน์ของนายกรัฐมนตรี พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โฮชา ที่ต้องการผลักดันให้ลุ่มน้ำต่าง ๆ เป็นแหล่งท่องเที่ยวพักผ่อนหย่อนใจด้วยเสน่ห์และอัตลักษณ์ของชุมชนที่ไม่แพ้ชาติอื่น
นายอนันต์ วงศ์เบ็ญจรัตน์ รองปลัดกระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา กล่าวระหว่างการเสวนา “ทิศทางการนำผลการวิจัยศักยภาพการท่องเที่ยววิถีคลองในประเทศไทย สู่การขยายผลและการใช้ประโยชน์” ว่าเราต้องพยายามหาผลงานวิจัยและสนับสนุนการพัฒนาเพื่อกำหนดนโยบายการทำงานของส่วนราชการ สิ่งสำคัญอย่างมากคือ แผนงานและโครงการที่มีแผนงบประมาณชัดเจนเพื่อจะได้ไปสานต่อ ทำอย่างไรจึงจะให้องค์ความรู้ด้านการท่องเที่ยวกลั่นกรองทิศทางในอนาคต 5-10 ปีข้างหน้า เพื่อให้ไทยเป็น ‘พี่เบิ้ม’ ใคร ๆ ต้องมาเรียนรู้จากเรา รวมถึงการสร้างงานบริการ สร้างงานสร้างอาชีพและสร้างรายได้แก่ชุมชนท้องถิ่น
ขณะที่นางสาวฐาปนีย์ เกียรติไพบูลย์ รองผู้ว่าการด้านสินค้าและธุรกิจท่องเที่ยว ททท. ฝากถึง สกสว. ว่าวิกฤติต่าง ๆ ที่กระทบต่อการท่องเที่ยวตลอดห่วงโซ่ เช่น การแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโคโรนา ต้องมาคิดกันว่าจะต้องเยียวยารักษาอย่างไรบ้าง เพราะองค์ความรู้มีความสำคัญมาก การตลาดของการท่องเที่ยววิถีคลองจะเสนอขายอย่างไรจึงจะสัมผัสชุมชนอย่างลึกซึ้ง เราต้องดู 3 ระดับ คือ สร้างองค์ความรู้ สร้างการตลาด และสร้างการเข้าถึงแหล่งชุมชน เพื่อพัฒนาตั้งแต่ต้นน้ำ ดูศักยภาพและเรียนรู้การทำธุรกิจท่องเที่ยวเพื่อให้ชุมชนเข้มแข็งและอยู่ได้อย่างยั่งยืน มีกลุ่มตลาดใดที่เหมาะสม ซึ่งมีหลายหน่วยงานที่เป็นภาคีของ ททท. พร้อมให้การสนับสนุน “เราต้องพัฒนาตลาดชุมชน โฮมสเตย์ โฮมลอดจ์ วิถีชุมชนริมคลอง สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ ใครพร้อมต้องเริ่มเลย อย่าช้า เพราะประเทศคู่แข่งต่างก็ใช้จุดขายนี้เช่นเดียวกัน วิกฤติที่เกิดขึ้นอาจไม่กระทบเท่าเมืองหลัก แต่เราต้องมีสายป่านที่ยาว เพื่อเป็นส่วนหนึ่งของการท่องเที่ยวของประเทศ เราซ่อมสร้างได้และดูบทเรียนจากแหล่งท่องเที่ยวต่าง ๆ เตรียมความพร้อมก่อนเข้าสู่สภาพการณ์ปกติ และเชื่อมั่นว่าท่องเที่ยววิถีคลองจะได้รับการเจียระไนให้เป็นเพชรเม็ดงามของการท่องเที่ยวไทย”
สำหรับปัจจัยความสำเร็จของการท่องเที่ยววิถีคลองวิถีไทยนั้น นางสาววัชรี ชูรักษา ผุ้ช่วยผู้อำนวยการ อพท. และผู้อำนวยการสำนักท่องเที่ยวโดยชุมชน กล่าวว่า เกิดจากนโยบายของรัฐบาล การมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน กลไกการบริหารจัดการที่เน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนและการสื่อสาร และกระบวนการพัฒนาศักยภาพชุมชน เพื่อเป็นเครื่องมือสร้างและกระจายรายได้แก่ชุมชนท้องถิ่น โดยมีคลองดำเนินสะดวกและคลองสาขาเป็นต้นแบบ อพท.จะให้ความรู้แก่ชุมชนในการจัดการทรัพยากร ทำงานใกล้ชิดกับชุมชน ให้ชุมชนได้รับประโยชน์ ขณะที่นายชัยรัตน์ ไตรรัตนจรัสพร ประธานสภาอุตสาหกรรมท่องเที่ยว เผยว่า การท่องเที่ยววิถีคลองของไทยมีความโดดเด่นไม่แพ้ชาติใดในโลก มีต้นทุนทรัพยากรธรรมชาติ แต่ขาดการบูรณาการ ผู้ใหญ่ที่มองเห็น และตัวเจ้าของบ้านเองที่ยังมองไม่เห็นคุณค่าที่มีอยู่ในชุมชน ชาวชุมชนต้องมีความสามัคคีและหน่วยงานต่าง ๆ ช่วยกันสนับสนุนต่อยอดเพื่อผลักดันสู่สากลให้มีนักท่องเที่ยวเข้ามามาก ๆ
ผศ.สุภาวดี โพธิยะราช ผู้อำนวยการภารกิจการจัดทำแผนงบประมาณ สกสว. กล่าวปิดท้ายว่า ขณะนี้กำลังจัดทำแผนงบประมาณปีงบประมาณ 2565 ซึ่งในปี 2563 มีงบประมาณสนับสนุนด้านการท่องเที่ยวจำนวน 325 ล้านบาท โดยเน้นการท่องเที่ยวเศรษฐกิจสร้างสรรค์ ส่วนในปี 2564 จะเน้นการท่องเที่ยวเชิงมรดกทางธรรมชาติและมรดกทางวัฒนธรรม หากทุกฝ่ายร่วมมือกันทำงานก็เชื่อมั่นว่าจะไปได้ไกล
