Column: Well-being
ถ้าคุณรู้สึกคันผิวหนัง ดร.เมแกน ฟีลี แพทย์ผิวหนังผู้ผ่านการรับรองแห่งรัฐนิวเจอร์ซีย์ และอาจารย์คลินิกประจำแผนกผิวหนัง โรงพยาบาลเมาต์ ไซนาย แห่งนิวยอร์กซิตี้ อธิบายว่า เมื่อมีผื่นขึ้นด้วยจะช่วยคุณระบุอาการได้ว่าเกิดอะไรขึ้นกับผิวหนัง เช่น ถ้ามีตุ่มแดง สันนิษฐานว่าอาจเพราะยุงกัด หรือผิวเห่อแดงเยิ้ม อาจเพราะถูกไม้เลื้อยมีพิษ แต่ถ้าคันไร้ผื่นล่ะ บางครั้งกลายเป็นความท้าทายด้านการวินิจฉัยโรคได้ เพราะเหตุผลที่จะอธิบายอาการคันอย่างรุนแรงนั้นกว้างขวางและซับซ้อน
มูลเหตุของอาการคันผิวหนังอาจมีตั้งแต่เพราะผิวแห้งไปจนถึงปัญหาสุขภาพที่หลากหลาย นิตยสาร Prevention จึงแจกแจงเหตุผลที่อธิบายว่า ทำไมคุณจึงเกิดอาการคันผิวหนังไร้ผื่น รวมทั้งวิธีหยุดอาการคันดังนี้
1. ผิวแห้ง
ดร.อลิกซ์ เจ.ชาร์ลส์ แพทย์ผิวหนังผู้ผ่านการรับรองกล่าวว่า “เหตุผลอันดับแรกที่อธิบายว่า ทำไมจึงมีอาการคันคือ “ผิวแห้ง” ภาวะผิวแห้งยิ่งย่ำแย่ลงเพราะสาเหตุจากผิวหนังลอกเพราะถูกแดดเผา สภาพภูมิอากาศ ความชื้นลดลง การใช้สบู่มากเกินไป (ซึ่งทำให้ผิวหนังสูญเสียน้ำมันตามธรรมชาติ) สารคลอรีนในสระว่ายน้ำ การถูกน้ำเป็นเวลานาน และอายุที่มากขึ้น (เพราะผิวหนังเริ่มบางลง)
โดยเหตุที่ผิวแห้งมีหลากหลายสาเหตุ จึงแนะนำให้คิดว่า คุณสัมผัสอะไรบ่อยมากเป็นพิเศษ ให้ลดการสัมผัสกับปัจจัยที่ดึงความชื้นออกจากผิวหนัง ก็จะหยุดอาการคันได้ จากนั้นเพิ่มความชุ่มชื้นแก่ผิวหนังด้วยโลชั่นมอยเจอไรเซอร์
2. แมลงกัดต่อย
การถูกยุงกัดมักทำให้เราเกิดตุ่มแดงที่ง่ายต่อการระบุ แต่มีแมลงอีกหลายชนิดที่เรามองไม่เห็นด้วยตาเปล่า ซึ่ง ดร.ชาร์ลส์ระบุว่า อาจเป็นสาเหตุให้เกิดอาการคันไร้ผื่นได้ เช่น หมัด ไร เห็บ เรือด หิด กล่าวกันว่า หากถูกตัวเรือดกัดอาจเกิดอาการบวมแดงเล็กน้อย แต่อาการจะปรากฏหลังถูกกัดสองสัปดาห์ไปแล้ว
ครีมหรือโลชั่นฆ่าเชื้อและยาแอนตี้ฮิสตามีน เช่น เบนาดริล อาจช่วยบรรเทาอาการคันได้ แต่จะให้ดีคุณต้องรู้ว่าสาเหตุที่แน่ชัดคืออะไร
3. อาการข้างเคียงจากยาบางตัว
ยาบางตัวทำให้เกิดอาการคันไร้ผื่นได้ เพราะเป็นอาการข้างเคียง หรือเป็นเพราะปฏิกิริยาที่ร่างกายมีต่อยาที่คุณกินเข้าไป ดร.ชาร์ลส์ยกตัวอย่างว่า ยาบรรเทาปวดที่แพทย์สั่งจ่ายบางตัว เช่น โอปิออยด์ ยารักษาความดันโลหิต และยามะเร็งบางตัว สามารถทำให้คันผิวหนังได้
4. สุขภาพจิตเสื่อมลง
ดร.ชาร์ลส์กล่าวว่า ร่วม 1 ใน 3 ของภาวะผิวหนังของคุณล้วนได้รับผลกระทบจากสุขภาพจิตของคุณเอง ซึ่งรวมถึงอาการคันผิวหนัง ยิ่งกว่านั้น แพทย์ผิวหนังยังพบปัญหาคนไข้ที่คันไร้ผื่นมากขึ้นเรื่อยๆ โดยเฉพาะผู้ที่เป็นโรคเครียด โรควิตกกังวล และโรคซึมเศร้า
5. ฮอร์โมนแปรปรวน
ดร.ชาร์ลส์ให้ข้อมูลว่า “ทุกครั้งที่ร่างกายเกิดการเปลี่ยนแปลงและแปรปรวนเพราะฮอร์โมน จะส่งผลกระทบต่อผิวหนังได้ ทำให้ผิวหนังแห้งกว่าเดิมหรือไวมากขึ้น” โดยเฉพาะเมื่อฮอร์โมนเอสโตรเจนลดระดับลงในช่วงวัยหมดประจำเดือน ทำให้ผิวหนังของคุณบางลงและแห้ง ส่งผลให้มีอาการคันไร้ผื่น เพื่อบรรเทาอาการคัน ให้หลีกเลี่ยงสบู่ตัวยาแรง และทาโลชั่นให้ความชุ่มชื้นแก่ผิวหนังเป็นประจำ
6. ตั้งครรภ์
บางครั้งขณะตั้งครรภ์ คุณมีอาการคันเพราะผนังหน้าท้องขยายออกอย่างมาก แต่การคันไร้ผื่นอย่างรุนแรงยังเป็นตัวชี้สำคัญของโรคตับในหญิงตั้งครรภ์ (intrahepatic cholestasis of pregnancy หรือ ICP) ซึ่งเป็นภาวะน้ำดีคั่งในตับที่มักเกิดกับหญิงตั้งครรภ์ อาการคัน (เริ่มในช่วงไตรมาสที่สาม หรือหลังจากตั้งครรภ์ 28 สัปดาห์ไปแล้ว) จะเกิดที่บริเวณฝ่ามือและส้นเท้า แต่อาจลามไปที่ลำตัว โดยเหตุที่โรค ICP เกิดขึ้นพร้อมความเสี่ยงด้านสุขภาพ ให้พบแพทย์เพื่อวินิจฉัยและรักษา รวมทั้งจ่ายยาบรรเทาอาการคันให้
7. ปัญหาสุขภาพที่ซ่อนเร้น
ดร.ชาร์ลส์ตั้งข้อสังเกตว่า อาการคันไร้ผื่นสามารถส่งสัญญาณปัญหาสุขภาพเกี่ยวกับระบบประสาทได้ แม้จะน้อยมากก็ตาม อาการต่างๆ เช่น โรคหลอดเลือดสมอง เบาหวาน และงูสวัด สามารถทำให้เกิดอาการคันไร้ผื่นให้เห็น “ปัญหาเกี่ยวกับตับหรือไต จะเป็นสาเหตุให้เกิดการสะสมสารพิษในระบบที่เป็นสาเหตุของอาการคันได้”
