พ่อเมืองแม่ฮ่องสอนยินดีร่วมขับเคลื่อน “แม่ฮ่องสอนโมเดล” สู่ความยั่งยืนพร้อมทีม สกว. ชี้ทางแก้ปัญหาให้ชาวบ้านมีรายได้และหลุดพ้นจากความยากจนต้องช่วยเพิ่มผลผลิตทางการเกษตรและผู้ซื้อ ขณะที่ชาวบ้านห่วงภูมิคุ้มกันและการจัดการระบบในพื้นที่เพื่อรับมือการเปลี่ยนแปลง
รศ. ดร.ปัทมาวดี โพชนุกูล รองผู้อำนวยการสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) ด้านการวิจัยเชิงยุทธศาสตร์ นำคณะนักวิจัยเดินทางไปสำรวจพื้นที่บูรณาการเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืนจังหวัดแม่ฮ่องสอนและเข้าพบนายสิริรัฐ ชุมอุปการ ผู้ว่าราชการจังหวัดแม่ฮ่องสอน เพื่อหารือเรื่องการขับเคลื่อน “แม่ฮ่องสอนโมเดล” สู่ความยั่งยืน ภายใต้เครือข่ายวิจัยและองค์ความรู้จากการวิจัยที่ สกว. ให้การสนับสนุน โดยเชื่อมโยงกับความต้องการในบริบทใหม่ของประเทศและจังหวัดแม่ฮ่องสอน เพื่อให้ตอบโจทย์เป้าหมายอย่างแท้จริง
เบื้องต้น สกว.ได้สรุปประเด็นการขับเคลื่อนในพื้นที่ประกอบด้วย สิทธิในที่ทำกิน โครงสร้างพื้นฐาน พลังงาน และโลจิสติกส์ การจัดการเมือง ท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมและเชิงนิเวศ การค้าชายแดน ความมั่นคงอาหาร การจัดการภัยพิบัติ และการศึกษาทั้งในและนอกระบบ โดยความร่วมมือจากภาคประชาชน ภาควิชาการ ภาคเอกชน ภาครัฐ อาทิ สภาพัฒน์ภาค หน่วยงานต่างๆ ซึ่งผู้ว่าราชการจังหวัดแม่ฮ่องสอนกล่าวว่า อยากให้เพิ่มเติมเรื่องการเพิ่มผลผลิตทางการเกษตรเพื่อให้มีรายได้เพิ่มขึ้น โดยปัญหาสำคัญคือ ขาดผู้ซื้อ รวมถึงยังเชื่อมโยงกับปัญหาที่ดินทำกินและเอกสารสิทธิ์การครอบครองที่ดิน เนื่องจากพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นป่าทำให้มีพื้นที่เพาะปลูกและผลผลิตน้อย จึงถูกกดราคา รวมถึงขาดแคลนโครงสร้างพื้นฐานที่สำคัญทั้งถนนและไฟฟ้า ไม่มีใครอยากมาลงทุนสร้างโรงงานผลิตใหญ่ๆ ในพื้นที่ จึงทำให้ชาวแม่ฮ่องสอนยังยากจนอยู่ “แม้จะพอมีรายได้จากการท่องเที่ยวแต่ก็ยังมีปัญหาเรื่องการกระจายรายได้สู่ชุมชน เพราะนายทุนส่วนใหญ่เป็นคนนอกพื้นที่ ถ้าไม่แก้ปัญหาผลผลิตให้นิ่งและมั่นคง ก็จะยังยากจนต่อไป ดังนั้นจึงต้องมีผู้ซื้อ มีโครงสร้างพื้นฐาน ตราบใดที่ยังแก้ไม่ได้ชาวบ้านก็ไม่มีรายได้”
ด้านการจัดเวทีแลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหว่างชุมชนท้องถิ่นและนักวิจัย รองผู้อำนวยการ สกว.ระบุว่าเราต้องมีปฏิบัติการระดับพื้นที่โดย สกว.จะเป็นทัพหลังสนับสนุนทีมวิจัยและชาวบ้านที่เป็นทัพหน้าให้ก้าวเดิน ขณะที่ตัวแทนชาวบ้านต้องการเห็นทิศทางในการขับเคลื่อนไปข้างหน้าให้ชาวแม่ฮ่องสอนอยู่ดีกินดีและมีคุณภาพชีวิตที่ดี ท่ามกลางทรัพยากรที่มีอย่างจำกัดและการเข้ามาของระบบทุนใหญ่ การค้าชายแดนจะมีผลอย่างไรกับชาวบ้านในเชิงระบบ “เป็นห่วงภูมิคุ้มกันของชาวบ้านที่ยังตามไม่ทัน เราจะไปข้างหน้าอย่างไรเมื่อเหลียวหลังมาก็ยังห่วงสิ่งที่มีอยู่ ถ้าไม่รีบบอกกล่าวทั้งคนและเรื่องราวก็อาจจะล้มหายตายจากไป เรายังไม่เห็นทิศทางการพัฒนาระดับพื้นที่จริงๆ ทุกวันนี้มีการอพยพค่อนข้างสูงทั้งจากพี่น้องไทใหญ่ที่หนีสงครามจากประเทศเพื่อนบ้าน กลุ่มชาติพันธุ์ที่ลงมาจากพื้นที่สูง และกลุ่มคนนอกจังหวัดทั้งข้าราชการและพ่อค้า จำเป็นต้องมีการบริหารจัดการทรัพยากรและโครงสร้างพื้นฐานอย่างเป็นระบบ”
ผวจ.แม่ฮ่องสอนโชว์กระเทียมสินค้าหลักของจังหวัด
พิพิธภัณฑ์ทางประวัติศาสตร์ วัดต่อแพ
พื้นที่ทางการเกษตรในขุนยวม
เวทีรับฟังความคิดเห็นจากชาวบ้าน
