Column: Well – Being
หนังศีรษะของคุณมีปุ่มรากผมราว 100,000 ปุ่ม และทุก 3 ปี ปุ่มรากผมแต่ละปุ่มต้องมีวงจรของการงอกของเส้นผม ที่มีทั้งระยะพักและผมหลุดร่วงไป จากนั้นตามด้วยการงอกใหม่ของเส้นผม
นิตยสาร GoodHealth กล่าวว่า บางครั้งรูปแบบดังกล่าวนี้ถูกรบกวน และผมไม่งอกใหม่หรือเริ่มบางลง ทำให้ผู้หญิงเผชิญกับปัญหาผมบาง ผมร่วง และศีรษะล้านเป็นหย่อมๆ กว่าครึ่งของผู้หญิงล้วนประสบปัญหาผมร่วงและผมบางเมื่อมีอายุมากขึ้น ส่วนใหญ่แล้วกระบวนการนี้ดำเนินไปโดยไม่ทันสังเกตเห็น แต่ราวร้อยละ 20 ของผู้หญิงที่ประสบปัญหานี้พบว่า อาการผมร่วงเกิดขึ้นอย่างเห็นได้ชัดและเป็นที่น่ากังวลใจ
เดวิด ซาลินเจอร์ ผู้เชี่ยวชาญด้านเส้นผมและหนังศีรษะ กล่าวว่า “ประมาณร้อยละ 50 ของผู้หญิงวัย 40 ปีมีปัญหาผมบาง แต่ปัจจุบันผู้หญิงประสบปัญหานี้เร็วขึ้นคืออยู่ในวัยเพียง 20 และ 30 ปีเท่านั้น”
เหตุผลที่เป็นสาเหตุอยู่เบื้องหลังอาการผมร่วงและผมบางในผู้หญิงมีหลายประการ ตั้งแต่ปริมาณน้ำตาลที่บริโภคและโรคเบาหวาน ต่อไปนี้เป็นวิธีแก้ปัญหาที่น่าสนใจ
ผลจากการบริโภคน้ำตาล
“ผมคิดว่าปริมาณน้ำตาลที่อยู่ในอาหารของเรามีผลอย่างมาก รวมทั้งน้ำตาลที่ซ่อนอยู่ในอาหารด้วย” ซาลินเจอร์อธิบาย
น้ำตาลเป็นสาเหตุของอาการอักเสบ และนำไปสู่ภาวะที่เซลล์เม็ดเลือดขาวเข้าโจมตีเซลล์ที่ผลิตเส้นผม การบริโภคน้ำตาลเกินความต้องการสามารถนำไปสู่ภาวะดื้อต่ออินซูลิน ซึ่งผลการศึกษาของฟินแลนด์พบว่า ผู้หญิงที่บริโภคน้ำตาลสูง และอยู่ในภาวะดื้อต่ออินซูลิน มีความเสี่ยงสูงจากปัญหาผมร่วงมากขึ้น
“ผู้หญิงที่มีอินซูลินในระดับปกติ จะช่วยให้การเปลี่ยนจากฮอร์โมนเทสทอสเทอโรนไปสู่ฮอร์โมนเอสโตรเจนนั้น เกิดขึ้นได้ง่ายขึ้น” แอนโธนี เพียร์ซ ผู้เชี่ยวชาญด้านเส้นผมและหนังศีรษะอธิบาย ฮอร์โมนเพศหญิงมีหน้าที่ส่งเสริมการงอกของเส้นผม ขณะที่ฮอร์โมนเพศชายอย่างเทสทอสเทอโรน สามารถกระตุ้นให้เกิดภาวะผมร่วงและผมบางได้
ให้ลดปริมาณการบริโภคน้ำตาล ด้วยการอ่านฉลากอาหารอย่างระมัดระวัง และถ้าพบว่า น้ำตาลเป็นหนึ่งในส่วนประกอบหลัก 3 อย่างของอาหารนั้น ให้เลือกผลิตภัณฑ์อื่นแทน เพราะอาหารนั้นอาจมีปริมาณน้ำตาลมากเกินไป ให้เลือกอาหารที่มีน้ำตาลเป็นส่วนประกอบไม่เกิน 15 กรัมต่ออาหาร 100 กรัม
ยาคุมกำเนิด
“ยาคุมกำเนิดบางตัวสามารถกระตุ้นให้เกิดผมบางได้ เพราะเป็นยาที่มีอิทธิพลของฮอร์โมนเพศชาย” ซาลินเจอร์อธิบาย แต่ยาคุมกำเนิด Diane – 35, Yaz และ Yasmin มีฤทธิ์ของฮอร์โมนเพศชายอ่อนกว่ายาตัวอื่นๆ ถ้าคุณกินยาคุมกำเนิดอยู่ และรู้สึกว่ามีผลต่อสุขภาพเส้นผมของคุณ ให้ปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับการคุมกำเนิดทางเลือกอื่นๆ
อาหารสูตรลดน้ำหนัก
“ถ้าคุณมีน้ำหนักตัวมากกว่าเกณฑ์ปกติ 10–30 กิโลกรัม นั่นอาจเกิดการรบกวนต่อการเผาผลาญและทำให้มีอาการผมร่วงได้” เพียร์ซตั้งข้อสังเกต ที่คล้ายคลึงกันคือ การลดน้ำหนักตัวด้วยอาหาร ซึ่งมีการลดการบริโภคกลุ่มอาหารหลักไปด้วย ก็เป็นปัจจัยทำให้เกิดผมบางหรือผมร่วงได้เช่นกัน เส้นผมสร้างขึ้นจากโปรตีน ถ้าร่างกายได้รับโปรตีนไม่เพียงพอ อาจส่งผลกระทบต่อการงอกของเส้นผมได้ นอกจากนี้ การขาดธาตุเหล็กและสังกะสี อาจเชื่อมโยงกับปัญหาผมร่วงด้วย
“การบริโภคอาหารสูตรลดน้ำหนัก หมายถึงคุณเปลี่ยนจากอาหารที่บริโภคเป็นประจำ และอีก 3 เดือนต่อมา คุณจะพบว่าเกิดอาการผมร่วงชั่วคราว เพราะเส้นผมของคุณเติบโตช้ากว่าส่วนอื่นๆ ของร่างกาย 3 เดือนเสมอ” ซาลินเจอร์อธิบาย
การบริโภคอาหารให้ครบทั้ง 5 หมู่เป็นหลักประกันว่า คุณได้รับโปรตีนและแร่ธาตุที่เพียงพอสำหรับการบำรุงเส้นผมให้งอกงามและแข็งแรง การกินธาตุเหล็กเสริมก็ช่วยได้เช่นกัน
เครียดต่อเนื่อง
ร่างกายของเราหลั่งสารธรรมชาติที่เรียกว่าปัจจัยส่งเสริมการเจริญเติบโตของเซลล์ประสาท (nerve growth factor) เมื่อเราตกอยู่ในภาวะเครียด จะเป็นเหตุให้เซลล์ประสาทรอบๆ ปุ่มรากผมถูกกระตุ้นและเกิดการอักเสบ จนนำไปสู่ปัญหาผมร่วง
“ความเครียดยังทำให้ต่อมอะดรีนัลหลั่งฮอร์โมนคอร์ติโซนเพิ่มขึ้น ฮอร์โมนตัวนี้ออกฤทธิ์คล้ายกับฮอร์โมนเพศชาย จึงนำไปสู่ปัญหาผมบางได้” ซาลินเจอร์ให้ความกระจ่าง “สำหรับผู้หญิงที่อยู่ในภาวะเครียดจัด อาจเกิดอาการผมร่วงหรือหัวล้านเป็นหย่อม ซึ่งเกิดขึ้นรวดเร็วมากภายใน 1 หรือ 2 สัปดาห์เท่านั้น”
ปีที่แล้ว นักวิทยาศาสตร์แห่งศูนย์การแพทย์โคลัมเบียในสหรัฐอเมริกาพบว่า ร้อยละ 75 ของคนไข้ที่มีอาการผมร่วงเป็นหย่อมในระดับปานกลางถึงรุนแรงเห็นว่า ผมของพวกเขางอกยาวได้ดีขึ้น หลังจากที่พวกเขาได้รับยา ruxolitinib ยาตัวนี้สามารถระบุเซลล์ภูมิคุ้มกันที่เป็นสาเหตุของการอักเสบที่ทำลายปุ่มรากผมได้
วัยหมดประจำเดือน
อาการผมร่วงแบบมีแผลเป็น เป็นปัญหาปกติที่เกิดขึ้นหลังหมดประจำเดือน โดยส่วนใหญ่แล้วรอยแผลเป็นจะเกิดขึ้นตามแนวตีนผมด้านหน้าและด้านข้างของหนังศีรษะ สาเหตุเนื่องมาจากภาวะขาดฮอร์โมนเพศหญิง และนำไปสู่ปัญหาเซลล์เม็ดเลือดขาวเข้าโจมตีและทำให้เกิดแผลเป็นขึ้นที่ปุ่มรากผม ในผู้หญิงบางคนพบว่า การใช้ฮอร์โมนทดแทนช่วยแก้ปัญหาได้ ซาลินเจอร์กล่าวเพิ่มเติมว่า “บริเวณคิ้วอาจได้รับผลกระทบเช่นกัน คุณไม่สามารถมองเห็นรอยแผลเป็นบนหนังศีรษะได้ แต่จะเห็นรอยแดงเล็กน้อยโดยรอบปุ่มรากผม หรือรอยแผลเป็นเล็กๆ รอบปุ่มรากผม” ผู้เชี่ยวชาญอาจสั่งจ่ายกรดอะมิโนชื่อ tyrosine หรือแนะนำให้ใช้สเตียรอยด์รักษาอาการผมร่วงแบบมีแผลเป็น
พันธุกรรม
ถ้าเป็นสาเหตุจากพันธุกรรม คุณไม่สามารถทำอะไรได้มากนัก แต่เมื่อรู้ว่าคุณเสี่ยงต่อการมีผมบางหรือผมร่วง ย่อมกระตุ้นให้คุณตอบสนองอย่างฉับไวได้เมื่อสังเกตเห็นความเปลี่ยนแปลงที่เกิดกับเส้นผม
ซาลินเจอร์อธิบายว่า “พันธุกรรมเป็นปัจจัยสำคัญ และเราคิดว่าสำหรับผู้หญิงที่มีพันธุกรรมผมบาง เธอจะได้รับการถ่ายทอดหน่วยพันธุกรรมจากทั้งพ่อและแม่ และเป็นไปได้ด้วยที่พ่อแม่มีเส้นผมสวยงามมาก แต่ลูกสาวกลับมีหน่วยพันธุกรรมผมบาง”
ปัจจุบันมีการนำวิทยาการความก้าวหน้าเข้ามารักษาอาการผมร่วงและผมบาง ทางเลือกหนึ่งคือ การฉีดเกล็ดเลือดเข้มข้น (platelet rich plasma) เข้าที่หนังศีรษะ “เกล็ดเลือดเข้มข้นอุดมไปด้วยปัจจัยการงอกของเส้นผม การฉีดเข้าไปจะช่วยให้ผมงอกได้” ซาลินเจอร์สรุป “เมื่อฉีดแล้วมันแพร่กระจายอย่างรวดเร็ว ในเบื้องต้นจึงฉีดเข้าที่หลายๆ จุดของหนังศีรษะ ซึ่งจะส่งผลดี นอกจากนี้ การปลูกผมให้ผลดีกับผู้หญิงที่บริเวณกระหม่อมมีผมบางมากจริงๆ แต่ถ้าคุณมีปัญหาผมบางเพียงเล็กน้อย ให้ลองหาทางรักษาด้วยวิธีอื่นจะดีกว่า”
