Column: Well – Being
ทุกคนคงจำประสบการณ์ถูกยุงกัด ที่ต้องเกาคันคะเยอจนเป็นตุ่มหรือผื่นแดงปวดแสบปวดร้อนได้ดี แต่คุณคงรู้สึกว่า ต้องเผชิญกับความทุกข์ทรมานนี้มากกว่าผู้คนรอบข้าง ดร.เบน ฮอทเทล ผู้จัดการฝ่ายบริการเทคนิคของบริษัทออร์คิน ยืนยันว่า ความรู้สึกนี้ไม่ใช่เรื่องที่คุณคิดไปเอง “มีหลักฐานยืนยันแน่ชัดว่า คนบางคนดึงดูดยุงมากกว่าคนอื่น”
เจ้ายุงดูดเลือดอยู่ได้เพราะมนุษย์ แต่มีเฉพาะยุงตัวเมียเท่านั้นที่กัดคน “เพื่อให้มันมีโปรตีนมากพอสำหรับผลิตไข่” ดร.โรเบอร์โต เอ็ม. เพอไรรา นักกีฏวิทยาและนักวิทยาศาสตร์วิจัยแมลงร่วมกับมหาวิทยาลัยฟลอริดา อธิบาย “ยุงตัวผู้ไม่เคยกัดคน แต่พวกมันต้องการน้ำตาลเป็นแหล่งพลังงาน นี่เป็นเหตุผลว่าทำไมพวกมันจึงดูดกินน้ำหวานเกสรดอกไม้”
ดร.เอ็ดเวิร์ด วอล์คเกอร์ ศาสตราจารย์ด้านกีฏวิทยาแห่งมหาวิทยาลัยมิชิแกน กล่าวว่า ยุงมีความสามารถเฉพาะตัวในการดมกลิ่นคาร์บอนไดออกไซด์ที่คุณหายใจออกมา และ “มีความเป็นเลิศ” ในการรับรู้สิ่งต่างๆ เช่น ความชุ่มชื้นที่ออกมากับลมหายใจของคุณเช่นกัน
นักกีฏวิทยาผู้ศึกษายุงกล่าวว่า การที่คนบางคนดึงดูดยุงได้มากกว่าคนอื่นนั้น ยังไม่เป็นที่เข้าใจแจ่มแจ้งทั้งหมด แม้ว่าจะมีงานวิจัยมากมายที่ส่งผลถึงทฤษฎีที่แน่ชัดได้
นิตยสาร Prevention เสนอบทความไขปริศนาว่า ทำไมบางคนจึงดึงดูดยุงได้มากกว่าคนอื่น … เพราะ
เหงื่อออกมาก
ยุงเสพติดกรดแลคติก ซึ่งเป็นกรดอินทรีย์ที่ผิวหนังของคุณผลิตขึ้นมาเช่นเดียวกับร่างกายส่วนอื่นๆ ดร.วอล์คเกอร์อธิบายว่า “ยุงมีตัวรับ (receptor) ที่ทำให้มันช่ำชองการค้นหากรดแลคติกเป็นพิเศษ”
บางคนร่างกายสามารถผลิตกรดแลคติกได้มากกว่าคนอื่นๆ จึงดึงดูดยุงให้มารุมกัด แต่คุณมีแนวโน้มจะผลิตกรดแลคติกมากขึ้นเมื่อคุณเหงื่อออกด้วย
เพิ่งออกกำลังกายเสร็จ
ปัจจัยที่มีผลไม่ได้เกี่ยวกับการออกเหงื่อเพียงอย่างเดียว ดร.แนนซี ทรอยยาโน นักกีฏวิทยากล่าวว่า นอกเหนือจากกรดแลคติกและคาร์บอนไดออกไซด์แล้ว กลิ่นตัวอันหลากหลายยังสามารถดึงดูดยุงได้ด้วย ซึ่งกลิ่นตัวนี้ถูกขับออกมาผ่านผิวหนังของคุณหลังจากที่กินอาหารบางชนิดหรือออกกำลังกายกลางแจ้ง
แบคทีเรียบนผิวหนังของคุณก็มีบทบาทเช่นกัน ถ้าคุณสวมถุงเท้าเล่นกีฬา หรือลืมทายาระงับกลิ่นกายให้มากหน่อย เจ้ายุงร้ายมีแนวโน้มจะพุ่งเข้าโจมตีคุณอย่างไม่รอช้า ฟังดูน่าขยะแขยงไม่น้อย แต่ “กลิ่นดังกล่าวดึงดูดยุงได้เป็นอย่างดี” ดร.วอล์คเกอร์สรุป
ร่างกายเผาผลาญพลังงานสูงมาก
วิธีวัดอัตราการเผาผลาญของคุณทำได้โดย วัดจากปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ที่ร่างกายของคุณปล่อยออกมาขณะมีการเผาผลาญพลังงาน ถ้าอัตราการเผาผลาญของคุณอยู่ในระดับสูง คุณมีแนวโน้มปล่อยคาร์บอนไดออกไซด์มากขึ้น ทำให้ยุงบินมารุมกัดมากขึ้น
นอกจากนี้ ดร.วอล์คเกอร์ยังเพิ่มเติมว่า ภาวะตั้งครรภ์ มีน้ำหนักตัวเกิน การดื่มแอลกอฮอล์ และการออกกำลังกายอย่างหนัก เหล่านี้ล้วนทำให้อัตราการเผาผลาญของคุณสูงขึ้น
กรุ๊ปเลือด
ดร.เพอไรรากล่าวว่า มีหลักฐานยืนยันว่า คนเลือดกรุ๊ปโอดึงดูดยุงมากกว่าคนเลือดกรุ๊ปเอหรือบี การศึกษารุ่นเก่าที่ตีพิมพ์ในวารสาร Journal of Entomology พบว่า ยุงกัดคนเลือดกรุ๊ปโอร้อยละ 83 ขณะที่กัดคนเลือดกรุ๊ปเอเพียงร้อยละ 46.5 แต่ตัวเลขดังกล่าวจำเป็นต้องทำการวิจัยถึงสาเหตุให้มากขึ้น
น้ำหอมหรือโคโลญที่ใช้
ดร.วอล์คเกอร์แนะนำว่า พยายามจำให้ได้ว่า ยุงชอบกินน้ำหวานเกสรดอกไม้อะไรบ้าง ถ้าคุณใส่น้ำหอมกลิ่นคล้ายดอกไม้ชนิดนั้นๆ ก็จะดึงดูดยุงได้ ให้หลีกเลี่ยงการใส่น้ำหอมหรือโคโลญถ้าคุณต้องอยู่ข้างนอกนานๆ และระวังน้ำหอมที่เป็นส่วนประกอบในผลิตภัณฑ์ดูแลผิวของคุณด้วย
สวมใส่เสื้อผ้าสีเข้ม
ดร.ทรอยยาโนกล่าวว่า “ยุงต้องพึ่งสายตาของมันเองด้วยส่วนหนึ่งเพื่อหาเหยื่อ และเสื้อผ้าสีเข้มทำให้ยุงมองหาคุณได้ง่ายขึ้น ทั้งหมดนี้เป็นเรื่องของความแตกต่างที่ตัดกัน” ถ้าคุณสวมเสื้อผ้าสีเข้มและออกไปอยู่ข้างนอกที่มีฉากหลังสีอ่อนกว่า เช่น สนามหญ้า ยุงจะมองเห็นคุณได้ง่ายขึ้น
ป้องกันไม่ให้ยุงกัดได้อย่างไร?
ดร.วอล์คเกอร์อธิบายว่า “ไม่เข้าท่าแน่ที่จะพูดว่า ให้คุณหยุดหายใจเพื่อหลีกเลี่ยงไม่ให้ยุงกัด”
ดร.เพอไรราแนะนำว่า สิ่งที่คุณหลีกเลี่ยงได้คือ พยายามไม่ออกไปอยู่ข้างนอกช่วงเวลาที่ยุงออกหากินอย่างขยันขันแข็งที่สุด (เวลาเช้ามืดและเวลาค่ำ) รวมทั้งทายาไล่แมลง
ดร.ฮอทเทลเพิ่มเติมว่า คุณยังหลีกเลี่ยงได้ด้วยการสวมเสื้อแขนยาวและกางเกงขายาว เพื่อลดพื้นที่ผิวหนังที่เปลือยเปล่า แต่นั่นไม่จริงเสมอไปในช่วงหน้าร้อนและ “ยังคงไม่สามารถขจัดความเป็นไปได้ของการถูกยุงกัด เจ้ายุงร้ายที่หิวโหยมักหาเหยื่อของมันจนเจออยู่ดี”
